De Nieuwe Bijbelvertaling (NBV) uit 2004 en de herziene versie, de NBV21 uit 2021, zijn nauw verwant, waarbij de NBV21 een verdere ontwikkeling is van de NBV. Er zijn echter wel belangrijke verschillen en verbeteringen doorgevoerd. De revisie heeft ongeveer 12.000 wijzigingen doorgevoerd, hoewel veel daarvan subtiel zijn.
De belangrijkste verschillen en verbeteringen zijn:
- Herinvoering van eerbiedshoofdletters: Dit is wellicht de meest in het oog springende verandering en was een veelgehoorde wens van lezers. Waar de NBV (2004) geen hoofdletters gebruikte voor verwijswoorden naar God, Jezus en de Heilige Geest (bijvoorbeeld “hij”, “u”), doet de NBV21 dit wel weer. Dit sluit aan bij de traditie en de praktijk in veel kerken en literatuur, en werd door veel lezers gemist als blijk van eerbied.
- Meer consistentie en functionaliteit:
- Consistentie tussen teksten: Er is meer aandacht besteed aan het consistent vertalen van teksten die in de brontekst gelijk luiden, zoals vaste formules, toevallige overeenkomsten, toespelingen en citaten. Dit maakt de onderlinge verbanden in de Bijbel duidelijker.
- Slimme concordantie (motiefwerking): Functionele woordherhalingen en motiefwoorden zijn beter zichtbaar gemaakt in de vertaling, zonder dat dit afbreuk doet aan goed Nederlands. Dit helpt lezers om diepere betekenislagen in de tekst te ontdekken.
- Wetenschappelijke actualisering en minder invulling:
- Up-to-date met nieuwe inzichten: De vertaling is wetenschappelijk geactualiseerd door nieuwe wetenschappelijke edities van bronteksten en nieuwe hulpmiddelen mee te nemen.
- Minder invulling: Waar de NBV (2004) soms te veel interpretatie of invulling gaf aan de tekst, is in de NBV21 geprobeerd om teksten opener te vertalen en minder de gedachten van de vertaler naar voren te laten komen. “Te vrijmoedige” vertalingen zijn waar nodig teruggedraaid. Dit maakt de vertaling nauwkeuriger en dichter bij de bron.
- Verwerking van lezersfeedback en taalkundige verbeteringen:
- Lezersreacties: Duizenden reacties van lezers op de NBV (2004) zijn meegenomen in het revisieproces. Dit heeft geleid tot aanpassingen op punten waar veel kritiek op was, zoals de eerbiedshoofdletters en specifieke versvertalingen (bijv. Matteüs 10:29).
- Taalkundige verbeteringen: Kleine vertaalfouten, grammaticale onvolkomenheden en andere “schoonheidsfoutjes” in het Nederlands zijn gecorrigeerd. Ook zijn enkele verouderde woorden vervangen door hedendaagse alternatieven.
- Heldere weergave van tekstkritische keuzes: De NBV21 is transparanter over waar handschriften verschillen. Waar de NBV (2004) vaak sprak over “andere handschriften”, maakt de NBV21 duidelijker of het om “latere handschriften” gaat en gebruikt het vierkante haken en aantekeningen om aan te geven dat een gedeelte een toevoeging is (zoals bij het verhaal van de overspelige vrouw of het slot van het Onze Vader).
Kortom, de NBV21 is een doorontwikkeling van de NBV (2004) met als doel de vertaling beter, scherper en krachtigerte maken. De basisprincipes van de NBV zijn behouden, maar de revisie heeft geleid tot een nog nauwkeurigere, consistentere en beter leesbare Bijbel, mede dankzij de uitgebreide feedback van lezers.